Vidovdan je nepokretni verski praznik koji praznuje Srpska pravoslavna crkva 28. juna i jedan od najvećih srpskih praznika. Značaj Vidovdana za srpski narod proističe iz istorijskih događaja koji su vezani za taj datum, a od svih je najznačajniji Kosovski boj, pogibija kneza Lazara (1371-1389) propast Srpskog carstva. Sudar dveju vojski na Kosovu polju trebao je da se desi na dan kada će se jasno videti ko je vera, a ko nevera. Po tom mitu, od tada se taj dan naziva Vidovdanom.
O poreklu narodnog naziva za ovaj praznik postoji više verzija, ali nijedna potvrđena kao verodostojna. Po jednoj, ovaj praznik je nastavak slavljenja slovenskog paganskog božanstva Svetovida, koji je bio bog obilja i rata i koji je možda bio srpski vrhovni bog. Po drugoj, poštovanje prema Svetom Vidu doneli sa sobom nemački katolički rudari Sasi, a njihov svetac je prilagođen lokalnom stanovništvu. Po trećoj interpretaciji, najverovatnijoj, u pitanju je ostatak Zapadnog hrišćanstva iz vremena dok je među Srbima bio jači uticaj Rima nego Carigrada.
Događaji koji su se desili na Vidovdan
1389, Bitka na Kosovu, sukob srpske vojske pod vođstvom kneza Lazara i turske vojske pod vođstvom sultana Murata
914, atentat na nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu, što je pokrenulo Prvi svetski rat,
1919, potpisan Versajski sporazum, čime je završen Prvi svetski rat,
1921, srpski kralj Aleksandar I Karađorđević doneo Vidovdanski ustav, Ustav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca,
1948, na inicijativu Sovjetskih delegata Andreja Ždanova, Maljenkova i Suslova doneta Rezolucija Informbiroa što je označilo razlaz između Jugoslavije i istočnog bloka,
1989, obeleženo 600 godina Kosovske bitke, govorom Slobodana Miloševića na Gazimestanu,
1990, usvojeni amandmani na Ustav Hrvatske, kojima je, izmeđ ostalog, Hrvatska definisana kao „nacionalna država hrvatskog naroda i država pripadnika inih naroda i manjina, koji su njezini državljani: Srba, Muslimana, Slovenaca, Čeha, Slovaka (…)“ umesto ranije odrednice, po kojoj je ona bila određena kao „nacionalna država hrvatskog naroda, država srpskog naroda u Hrvatskoj i država narodnosti koje u njoj žive“; ta se izmena među mnogim Srbima tumačila kao gubitak statusa konstitutivnog naroda za Srbe u Hrvatskoj
2001, Slobodan Milošević izručen tribunalu u Hagu.
Običaji i narodna verovanja na Vidovdan
Samo ime svetitelja Vida odredilo je i prirodu rituala koji su izvođeni na njemu posvećen dan. Bilo je veoma važno šta će se toga dana videti. Ono što bi čovek tada video, u tome bi, po opštem uverenju, kasnije imao uspeha. U selima pod Fruškom gorom, na primer, na praznik izjutra seljaci su se umivali rosom i pri tome govorili: „Oj Vidove, Vidovdan, što ja očima video, to ja rukama stvorio.“
Na Vidovdan se mogla videti i budućnost. Toga dana se mnogo gatalo i proricalo. Kao i u nekim drugim prilikama, činile su to najčešće devojke nadajući se da će videti budućeg izabranika. U Bosanskoj krajini devojke su uoči Vidovdana brale crveno cveće vid, kao i modru vidu. Ubrano cveće pred spavanje su stavljale pod jastuk i govorile: „O moj Vide, viđeni, o moj dragi suđeni, ako misliš jesenas (da me prosiš), dođi večeras, u prvi sanak na sastanak.“
Brojnim manifestacijama na Gazimestanu na Kosovu i u Kruševcu biće obeležen ovaj važan datum za našu zemlju.
Foto: Eparhija niška
